Diğer Ülkelerde Tek Ebeveynli Aile İstatistikler

Ekonomik olarak gelişmiş ülkelerde tek ebeveynlik olgusuna sıklıkla rastlanmaktadır.
Lehmann, ve Wirtz’in (2004) EUROSTAT raporuna gore, 16 yaşın altında ya da 16-
24 yaşında olup ekonomik açıdan aktif olmayan ve ebeveyne bağımlı olan çocukların
bulunduğu tek ebeveynli hane sayısı 15 AB ülkesinde 2001 yılında 4.3 milyondur; bu
rakam 15 Avrupa ülkesindeki tüm hanelerin %3’ünü oluşturmaktadır. Bu oran, İngiltere’de
%5; İspanya’da, İtalya’da ve Lüksemburg’da ise %1 civarındadır. Çocuklu ailelerden oluşan
tüm haneler içinde ise tek ebeveynli hanelerin oranı bu ülkelerde %9’dur.
Tek ebeveynli hanelerde ebeveynin cinsiyetine bakıldığında ise %90’ının kadınlardan
oluştuğu görülmektedir. Bu oran tüm AB ülkelerinde benzerlik göstermekte ancak
İsveç %26 erkek tek ebeveyn oranıyla farklılaşmaktadır. Yaş dağılımına baktığımızda ise
%86’sının 25-49 yaş aralığı arasında olduğu söylenebilir. İrlanda’da 16-24 yaş arasında
genç tek ebeveynli ailelerin oranı ortalamanın üzerinde iken (İrlanda %11; diğer AB
ülkeleri ortalaması %2); Yunanistan ve Portekiz’de ise 50-65 yaş grubundaki tek ebeveynlerin
oranı ortalamanın üzerindedir (Yunanistan’da %23, Portekiz’de %22; diğer AB
ülkeleri ortalaması %11) (Lehmann ve Wirtz, 2004).

Diğer Ülkelerde Tek Ebeveynli Ailelere Yönelik Politikalar

Tek ebeveynli aile formunun artış gösterdiği bu ülkelerde tek ebeveynli ailelere özgü sosyal
politikaların geliştirildiği görülmektedir. Sosyal politika, devletin sağlık, konut, sosyal
güvenlik, sosyal yardım ve bireysel sosyal hizmetleri içeren plan, proje ve hizmetlerin
bütünü olarak tanımlanmaktadır (Pierson ve Thomas, 1999). Aile politikaları ise sosyal
politikanın önemli bir parçası olup; aile bütünlüğünü ve iyiliğini amaçlayan çocuk
yardımı, aile planlaması, sosyal yardım, vergi muafiyeti ve konut politikası gibi pek çok
alandaki proje, plan ve hizmetleri de kapsayan bir kavramdır (Flaquer, 2000).
Ülkelerin aile politikaları kapsamında tek ebeveynli ailelere yönelik sosyal politika
yaklaşımları ve uygulamalarının benzerlik gösterdiği ve farklılaştığı noktalar
bulunmaktadır. Devletlerin sunduğu yardımlar aile tipi, aile büyüklüğü, çocuk yaşı ve gelir
gibi kriterler temel alınarak belirlenmektedir. Tek ebeveynli ailelerin ek yardım aldığı  çift                                 ebeveynli ailelere göre daha düşük yardım aldığı ülkeler de bulunmaktadır.

Avusturya’da aile ile ilgili sosyal politikalar çocuk sahibi olmayı teşvik edecek şekilde
düzenlenmiştir (ASAGEM, 2006). Ailelere, nakdi yardım çerçevesinde aile yardımı
ve çocuk bakım yardımı yapılmaktadır. Aile yardımında, eğer çocuk ailenin yanında
kalıyorsa 18 yaşına kadar bu yardımdan faydalanmaktadır. Çocuk bakım yardımı olarak
ise bebek genel olarak 30 aylık olanan kadar aileye ayda 350 Avro (€) ödenmektedir.
Çocuk bakım yardımı alanların %20’sinden fazlası tek ebeveynli ya da düşük gelirli ailelerdir.
Bu yardımı almak için iş gücünde yer almak bir kriter değildir. Bununla birlikte
tüm ailelere çocukları okula ücretsiz taşıma hizmeti verilmektedir (Statistics Austria,
2009). Avusturya’da aile yardımı alan aileler ayrıca çocukları için vergi iadesi almaya da
hak sahibidir. Tek ebeveynli aileler için aylık vergi iadesi miktarı bir çocuk için 130 €, iki
çocuk için 305 €, 3 çocuk için 525 €, 3 çocuktan fazla her çocuk için ek olarak 220 €’dur.
Nakdi yardımların yanı sıra çocuğun bakımı da devlet tarafından desteklenmektedir. Bu,
kadınların iş gücünde yer almalarını kolaylaştırıcı politikalardan birisidir. Hemen hemen
bütün şehirlerde tüm üç yaş altı çocuklara yönelik kreşler mevcuttur. Üç yaş üstü çocuklar
için de okulların bünyesinde anaokulları bulunmaktadır. Bunlar dışında gündüz bakım
yuvaları da bulunmaktadır. Gündüz bakım yuvalarında anneleri çalışan çocuklar için esnek
bir program izlenmektedir (ASAGEM, 2006).

  İngiltere tek ebeveynli aileler için özel bir sosyal politikası sistemi geliştirmiştir. Bu
politikanın temel amaçlarından birisi, ailelerin iş gücüne katılım oranını arttırmaktır.
Örneğin New Deal For Lone Parent programı tek ebeveynli ailelerin mesleki gelişimlerini
desteklemek ve iş sahibi olmalarını kolaylaştırmayı hedeflemektedir (DELNİ, UK
Goverment Department of Employment and Learning). 1997’den beri uygulanan iş
gücü piyasasına yönelik politikalar sonucu, devletten maddi yardım alan tek ebeveynli
ailelerin sayısında azalma meydana gelmiştir; bu durum da hükümet harcamalarına
yansımıştır. Çocuk bakımı ebeveynlerin işe gitmelerindeki en büyük engellerden birini
oluşturduğundan, bu sistemle anne babaları işte tutmak için çocuk yardımı yapılmakta
ve çocukların 3 yaşından itibaren okula gönderilmeleri teşvik edilmektedir (ASAGEM,
2006). Bunun dışında, tek ebeveynli ailelere gelir yardımı da yapılmaktadır; 7 yaşın altında
çocuğu olan düşük gelirli tek ebeveynli aileler bu gelir yardımından faydalanabilmektedir.
Tek ebeveynli ailelerin faydalanabildiği diğer yardım ise işsizlik yardımıdır. Ebeveynin iş
arıyor olması şartı bulunmakta; bu kapsamda haftada yaklaşık 65 Pound işsizlik yardımı
yapılmaktadır (Birleşik Krallık Hükümeti Kamu Hizmetleri Resmi Sitesi, 2010). Finansal
destek çerçevesinde vergi indiriminden faydalanmak için ise tek ebeveynli ailenin halihazırda
iş gücünde yer alması ve haftada en az 16 saat çalışıyor olması gerekmektedir (OECD, 2008

Fransa’da aileye yönelik sosyal politikalar kapsamında aile yardımı, doğum yardımı, çocuk
bakım yardımı gibi çeşitli yardımlar yapılmaktadır. Tek ebeveynli aileler yardımlardan
genel olarak çift ebeveynli aileler ile benzer şekilde faydalanmaktadır. Örneğin aile
yardımında 2 ya da daha fazla çocuklu tüm ailelere herhangi bir kriter aranmadan ya
da iş gücünde olup olmasına bakılmaksızın 2 çocuk için 124 € ve diğer ekstra her bir
çocuk için 160 € ödeme yapılmaktadır. Tek ebeveynli ailelere ek olarak sunulan yardımlar
kapsamında engelli çocukların ailelerine yapılan nakdi yardımlar yer almaktadır. Çocuğun
engelli olması nedeniyle çalışmayı bırakan, çalışma saatlerini azaltan ya da bu konuda
yardım alan tek ebeveynli aileler daha fazla maddi yardım almaktadır. Ayrıca 20 yaşın
altında bir hastalık nedeniyle bakıma muhtaç çocuğu olan tek ebeveynli ailelere aylık 49
€ ödenmektedir (CLEISS- Center of European and International Liaisons for Social
Security, 2010).

 Finlandiya sosyal politikalar kapsamında ailelere yönelik 3 başlıkta yardımda
bulunmaktadır; aile izni, aile hizmetleri ve aile yardımları (ASAGEM, 2006). Aile formuna
bakılmaksızın anne için 105 gün doğum izni ve babalar için 18 gün izin, gelirle oranıtılı
doğum yardımı, doğum sonrası için 158 gün ebeveyn izni verilmektedir (ASAGEM,
2006). Ebeveyn izni sonrasında ebeveynlere en küçük çocukları 3 yaşına ulaşıncaya
kadar ücretsiz evde bakım izni verilebilmektedir. Aile hizmetleri altında yer alan çocuk
bakım evlerinin ücretleri ise ailenin boyutuna ve gelirine göre belirlenmektedir. Düşük
gelirli aileler için ve 6 yaşındaki tüm çocuklar için okul öncesi eğitim ücretsizdir. 7-15
yaş tüm çocuklar için zorunlu olan okul eğitiminde bütün ders malzemeleri, sıcak öğle
yemeği, okul doktoru hizmetleri ücretsizdir. Aile yardımı çerçevesinde ise yapılan aile
ödeneği çocuk sayısına bağlıdır. Çocuk başına aylık 100-172 € arasında yapılan yardıma
ek olarak tek ebeveynli aileler ayrıca aylık yaklaşık 36,60 € almaktadır (KELA- The
Social Insurance Institution of Finland, 2010). Bununla birlikte tüm ailelere aylık 118 €
çocuk bakım ödeneği verilmektedir. Tek ebeveynlerin de faydalandığı barınma ödeneği
ise özellikle düşük gelirli insanların barınma maliyetlerini azaltmayı hedeflemektedir.
(ASAGEM, 2006).

  İrlanda’da 15 yaş altı çocuğa sahip olan 802.500 aileden 104.800’ü tek ebeveynlidir
(ASAGEM, 2006). Yapılan nakdi yardımlara bakıldığında tek ebeveynli ailelerin haftada
196 €; çocuk başına da haftada ayrıca 30 € aldıkları görülmektedir. Bunun için tek ebeveynin
haftada 425 € az kazanıyor olması ve eski eşinden yardım almaması gerekmektedir.
Tüm ailelere yönelik verilen çocuk yardımı ise çocuk sayısı ile birebir ilişkilidir (Tek
çocuk aylık 150 €, iki çocuk aylık 300 €) (İrlanda Sosyal Hizmetler Resmi Sitesi, 2010).
Bunun dışında, Aile Destek Ajansı vasıtasıyla tek ebeveynli ailelere danışmanlık hizmeti
verilmektedir. Bu hizmetten ebeveynleri boşanmış ya da vefat etmiş çocuklar ve bu kayıp                                   nedeniyle yoksulluk çeken aileler faydalanabilmektedir. Tek ebeveynli ailelere yönelik
oluşturulan “Aile Arabuluculuk Merkezleri” ayrılan çiftlerin birbirleriyle diyalog içinde
olup uzlaşmaya varmasına ve birlikte karar almasına yardımcı olmaktadır. Bu merkezlerde
ailelere çocukların bakımı, finansal destek, sahip olunan mallarla ilgili konularda ücretsiz
danışmanlık verilmektedir (ASAGEM, 2006).

Avusturalya’da ise aile politikaları kapsamında vergi yardımı, doğum yardımı, doğum
sonrası ebeveynlik yardımı gibi çeşitli yardımlar bulunmaktadır. Çocukların mali yükünü
azaltmak amacıyla tüm çocuklu ailelere çocuğun yaşına ve hane gelirine bağlı olarak vergi
yardımı yapılmaktadır. Bu vergi yardımına ek olarak tek ebeveynli aileler 5 yaş altındaki
çocuk için yıllık 3,555 Dolar (AUD $), 5-15 yaş arası çocuk için 2,478 AUD $ vergi
yardımı almaktadır. Tek ebeveynli ailenin bu yardımdan faydalanabilmesi için yıllık gelirlerinin
150,000 doların altında olması gereklidir (Avustralya Hükmeti Aile Yardımı
Ofisi Resmi Sayfası, 2010). Bu yapılan yardımların yanı sıra boşanma durumunda hem
ebeveynlere hem de çocuklara duygusal destek verebilecek çeşitli ücretsiz danışmanlık
merkezleri ve tek seferlik olmak üzere ücretsiz olan hukuksal danışmanlık merkezleri
mevcuttur (Avusturalya Hükümeti Çocuk Destek Ajansı Resmi Sayfası, 2010).

 İspanya’da da çoğu Avrupa ülkesinde olduğu gibi aile modelleri değişmekte ve tek
ebeveynli ailelerin sayısında artış olmaktadır (ASAGEM, 2006). İspanya’da çıkarılan
yeni kanunla boşanma süreci kolaylaştırılmıştır; artık boşanma davaları 3 ay içerisinde
sonuçlandırılmaktadır. Bu süreçte Aile Danışma Merkezleri çiftler arasında uzlaşma
sağlanmasında etkili olduğundan boşanan çiftlerden uzlaşarak ayrılanların sayısı
uzlaşamadan ayrılanların sayısından daha fazladır. Anne-baba-çocuk arasındaki ilişkinin
sağlıklı devam etmesi amacıyla sivil toplum örgütleri 18 yaş ve altındaki çocuğu olan
tek ebeveynli ailelere yönelik “aile buluşma noktası” açmakta; bu proje devlet tarafından
maddi olarak desteklenmektedir. Çocuk birlikte yaşadığı anne ya da babası tarafından
merkeze getirilmekte, böylece birlikte yaşamadığı anne ya da babası çocuğunu görebilmektedir.
Burada anne ve babalar çocuklarına nasıl davranmaları gerektiği konusunda uzmanlardan
destek alabilmektedir (ASAGEM, 2006). Aile politikları kapsamında İspanya
ailelere çocuk yardımında da bulunmaktadır. Tek ebeveynli ailelere standart yardıma ek
olarak tek seferlik ekstra bir yardım yapılmaktadır. Ayrıca 3 yaşın altındaki tek ebeveynli
ailelere yılda 1,200 avroluk bir vergi indirim politikası da bulunmaktadır (OECD, 2008).